معضل ترجمه های موازی
ترجمه و تآلیف هر یک از جایگاه بااهمیتی برخوردار هستند. معمولا ترجمه زمانی مورد نیاز واقع می شود که یک خلاء علمی یا فرهنگی احساس شود یا زمانی که آثار تألیفی در آن حوزه به اندازه کافی وجود نداشته باشد.
اخیراً وبسایت ها و شبکه های اجتماعی زیادی فهرستی از پرفروش ترین کتاب های سال 99 را منتشر کرده اند که اگر نگاه دقیقی به بسیاری از آنها داشته باشیم متوجه خواهیم شد که از هر ده مورد یک مورد تألیف نویسندگان داخلی و نُه مورد دیگر ترجمه است. ترجمه های موازی از برخی آثار که گاهی بدون رعایت حقوق کپی رایت تنها به قصد رقابت در فروش تفلیدی از محتوای یکدیگر هستند که با رنگ و لعاب دیگری از سوی ناشران غیرحرفه ای بر روی پیشخوان فروشگاه های کتاب قرار می گیرند. این که چرا ناشران از چاپ کتاب های ترجمه شده حتی با کیفیت نسبتاً پایین بیشتر از کتاب های تألیفی استقبال میکنند خود جای سؤال است.
در اینجا چند نکته قابل تأمل است. اول آن که آیا به این حجم از ترجمه در فرهنگ فارسی به خصوص در حوزه کتاب های انگیزشی و موفقیت نیاز داریم؟ آیا تولیدات نویسندگان و محققان داخلی در این زمینه کفایت نمی کند که ناچار باشیم دائما کتاب هایی از فرهنگ های خارجی را به فرهنگ ایرانی وارد کنیم و با تبلیغات بی وقفه آنها را به ذائقه مخاطب ایرانی تحمیل کنیم و مانع از دیده شدن آثار برتر نویسندگان داخلی در این زمینه باشیم؟
نکته دوم آن که بسیاری از این ترجمه ها محتوای تکراری دارند و انتشار این حجم از کتاب های مشابه چیزی جز اتلاف وقت و سرمایه داخلی نیست. سؤال دیگری که در اینجا مطرح می شود این است که آیا به همین اندازه که آثار خارجی به زبان فارسی ترجمه می شوند آیا آثار ایرانی هم در این زمینه توسط مترجمان داخلی یا خارجی به زبان های مختلف دیگر برگردانده می شود و اگر فرض کنیم چنین باشد، آیا این ترجمه ها همچون ایران در سایر کشورها نیز بازار پررونقی دارد؟
نکته سوم آنکه این روزها به اندازه ای بازار ترجمه کتاب های انگیزشی و موفقیت در شبکه های اجتماعی داغ است که آثار ادبی به نوعی مهجور مانده و کمتر به قشر جوان معرفی می شود که این خود به زبان و ادبیات فارسی لطمه وارد خواهد کرد همچنین، وجود ترجمه های موازی از چند اثر آن هم توسط مترجمان غیرحرفه ای با هزینه اندک و واگذاری حق کامل نشر به ناشر باعث مهجوریت مترجمان حرفه ای در این حوزه می گردد
متأسفانه بر خلاف یادداشت های منتقدان که بارها و بارها در این زمینه منتشرشده است هنوز هیچ تصمیمی از سوی سازمان هایی که مجوز نشر به این گونه آثار می دهند اتخاذ نشده است و به نظر می رسد همچنان مسأله کسب درآمد و سود از آثار منتشرشده توسط اغلب ناشران، هدایتکننده اندیشه مخاطب در جهت مطالعه آثار بیگانه به جای آثار ارزشمند علمی باشد.
درباره مریم پورگلوی
مریم پورگلوی، مترجم، مولف، مدرس دانشگاه و محقق اهل ایران است. او فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد مطالعات ترجمه است و به ویژه به مباحث مرتبط با ترجمه و فناوری و تاثیر فناوری های نوین بر روی صنعت ترجمه می پردازد.
نوشتههای بیشتر از مریم پورگلوی
دیدگاهتان را بنویسید